Śruby dwustronne PN-90/M-82125

Śruby dwustronne PN-90/M-82125  charakterystyka, zastosowanie i zgodność z normami europejskimi

Śruby dwustronne stanowią jeden z kluczowych elementów łączeniowych wykorzystywanych w przemyśle ciężkim, w szczególności w branżach związanych z energetyką, ciepłownictwem oraz petrochemią. Ich rola polega na tworzeniu bezpiecznych i trwałych połączeń gwintowanych, które muszą sprostać trudnym warunkom eksploatacyjnym w tym wysokim temperaturom, ciśnieniom oraz oddziaływaniu agresywnych mediów. Najczęściej spotykane są w instalacjach rurociągowych, gdzie odpowiadają za mocowanie elementów armatury, takich jak kołnierze, zawory czy zasuwy.

Choć w Polsce od lat stosowana była norma PN-90/M-82125, należy podkreślić, że na terenie całej Unii Europejskiej obowiązuje obecnie zharmonizowana norma europejska PN-EN 1515-1. Oznacza to, że projektanci przygotowujący dokumentację dla nowych odcinków instalacji powinni projektować połączenia śrubowe właśnie zgodnie z wymaganiami tej normy. Ma to szczególne znaczenie wówczas, gdy instalacje podlegają odbiorom w ramach dyrektywy ciśnieniowej PED 2014/68/EU lub innych standardów europejskich, w których bezpośrednio wskazane są odpowiednie normy wykonawcze.

W praktyce oznacza to, że choć w wielu zakładach przemysłowych oraz przedsiębiorstwach remontowych wciąż stosuje się śruby dwustronne zgodne z polską normą PN-90/M-82125, to ich projektowanie oraz dobór w nowych inwestycjach musi być zgodny z regulacjami europejskimi.

Rodzaje gwintów w śrubach dwustronnych 1d wg PN-90/M-82125

Śruby dwustronne według PN-90/M-82125 o długości części wkręcanej 1d mogą być wykonywane w różnych wariantach gwintów. Wybór odpowiedniego typu gwintu zależy od rodzaju połączenia oraz wymagań stawianych konstrukcji:

1. Śruby z gwintem metrycznym zwykłym jednakowym z obu stron to rozwiązanie najbardziej uniwersalne, stosowane w połączeniach, gdzie nie są wymagane specjalne warunki związane z rozkładem sił czy precyzją mocowania.
2. Śruby z gwintem metrycznym drobnozwojowym z obu stron  znajdują zastosowanie tam, gdzie kluczowa jest większa dokładność połączenia, lepsza odporność na luzowanie się pod wpływem drgań oraz gdzie wymagane jest precyzyjne przenoszenie obciążeń.
3. Śruby z gwintem metrycznym zwykłym po jednej stronie i drobnozwojowym po drugiej wariant stosowany w sytuacjach, gdy z jednej strony śruba współpracuje z otworem (np. w korpusie armatury), a z drugiej z nakrętką. Takie rozwiązanie pozwala na optymalizację montażu i lepsze dopasowanie do konkretnych wymagań projektowych.
4. Śruby z gwintem drobnozwojowym kojarzonym z otworem i zwykłym gwintem metrycznym kojarzonym z nakrętką – ten wariant sprawdza się szczególnie tam, gdzie ważne jest zabezpieczenie przed odkręcaniem się połączenia, a jednocześnie zapewnienie łatwości montażu od strony nakrętki.

Podział śrub dwustronnych 1d wg PN-90/M-82125 ze względu na kształt trzpienia

Norma PN-90/M-82125 rozróżnia również śruby dwustronne w zależności od kształtu trzpienia, co ma wpływ na sposób przenoszenia obciążeń oraz właściwości montażowe:

• Rodzaj 1 – śruby z trzpieniem gładkim o średnicy równej średnicy gwintu. To najprostsze rozwiązanie, zapewniające łatwość wykonania oraz uniwersalność zastosowania. Tego typu śruby są powszechnie stosowane w standardowych połączeniach armaturowych.
• Rodzaj 2 – śruby z trzpieniem kształtowym o średnicy w przybliżeniu równej średnicy podziałowej gwintu. Ten typ zapewnia lepsze dopasowanie i bardziej równomierny rozkład obciążeń na całej długości śruby, co ma szczególne znaczenie w połączeniach narażonych na wysokie ciśnienie i temperaturę.

Materiały stosowane do produkcji śrub dwustronnych

Choć norma PN-90/M-82125 opisuje przede wszystkim wymiary i charakterystykę geometryczną śrub, w praktyce bardzo ważny jest również dobór materiału, z którego są one wykonywane. Do produkcji stosuje się najczęściej stale węglowe, konstrukcyjne oraz stopowe, a także stale nierdzewne i żaroodporne.

Typowe gatunki obejmują:

• C45E, C45T – stale węglowe ulepszane cieplnie, stosowane w standardowych aplikacjach,
• 25CrMo4, 42CrMo4 – stale stopowe o wysokiej wytrzymałości, stosowane w połączeniach pracujących pod dużym obciążeniem,
• A193 B7 – stal według normy ASTM, często wykorzystywana w aplikacjach petrochemicznych,
• 304, 304L, 316, 316L – stale nierdzewne i kwasoodporne, stosowane tam, gdzie występuje ryzyko korozji,
• stale żaroodporne i żarowytrzymałe – przeznaczone do pracy w podwyższonych temperaturach, typowych dla instalacji energetycznych i przemysłu chemicznego.

Dobór materiału uzależniony jest od warunków pracy śruby, a także od wymagań klienta i normy, do której należy dostosować projekt.

Dokumentacja jakości i zgodność z normami

Śruby dwustronne, szczególnie stosowane w instalacjach ciśnieniowych, muszą być nie tylko wykonane zgodnie z normą wymiarową, ale również odpowiednio udokumentowane. Dlatego producenci dostarczają je zazwyczaj wraz z:

• atestem materiałowym 3.1 wg EN 10204 – potwierdzającym parametry chemiczne i mechaniczne użytej stali,
• poświadczeniem wykonania 3.1 – dokumentującym proces wytworzenia i jego zgodność z wymogami normy,
• trwałym oznaczeniem producenta i znakiem Kontroli Jakości (KJ) – które umożliwia identyfikację partii produkcyjnej.

Takie podejście pozwala na pełną transparentność i zapewnia użytkownikowi końcowemu gwarancję, że zastosowane elementy spełniają wymagania stawiane w projektach przemysłowych.

Zastosowanie śrub dwustronnych poza energetyką

Choć głównym obszarem wykorzystania śrub dwustronnych są instalacje energetyczne, ciepłownicze i petrochemiczne, ich zastosowanie jest znacznie szersze. Spotyka się je również w:

• motoryzacji  np. przy montażu elementów silników, układów wydechowych czy mocowań zawieszenia,
• przemyśle maszynowym  jako elementy mocujące w konstrukcjach wymagających łatwego montażu i demontażu,
• budowie urządzeń ciśnieniowych  kotłów, wymienników ciepła czy sprężarek,
• branży chemicznej i spożywczej  w przypadku śrub wykonanych ze stali nierdzewnych i kwasoodpornych.

Śruby dwustronne wg PN-90/M-82125 to elementy złączne o ugruntowanej pozycji w polskim przemyśle, szczególnie w sektorze energetycznym i petrochemicznym. Występują w różnych wariantach gwintów i kształtów trzpieni, co pozwala dopasować je do specyficznych wymagań konstrukcyjnych. Mimo że w Unii Europejskiej obowiązuje obecnie norma PN-EN 1515-1, polska norma PN-90/M-82125 nadal znajduje zastosowanie, zwłaszcza w modernizacjach i eksploatacji istniejących instalacji.

Dobór odpowiedniego gatunku stali, zapewnienie pełnej dokumentacji jakościowej oraz trwałe oznaczenie produktu gwarantują, że śruby dwustronne spełnią swoje zadanie w najbardziej wymagających warunkach pracy. Dzięki swojej uniwersalności i wytrzymałości pozostają niezastąpionym elementem w wielu gałęziach przemysłu – od energetyki, przez petrochemię, aż po motoryzację i przemysł maszynowy.

Śruba dwustronna rodzaju 1 wg PN-90/M-82125

Śruba dwustronna rodzaju 1 wg PN-90/M-82125

Uwaga: składając zapytanie ofertowe należy bezwzględnie określić rodzaj śruby, z tym że symbol śrub rodzaju 1 może być pominięty

Poniżej przykładowy zapis oznaczenia śruby dwustronnej rodzaju 1 z gwintem M16  obu stron i długości l = 80 mm wykonanej z materiału 25CrMo4:

Śruba dwustronna 1-M16 x 80 mm 25CrMo4 PN-90/M-82125

Chcąc zamówić śrubę dwustronną rodzaju 2 z gwintem M12 x 1,25d z obu stron i długości l=70 mm, wykonaną z materiału 42CrMo4 i pokrytą warstwą ocynku galwanicznego o grubości 5 µm (Fe/Zn5)

Śruba dwustronna 2-M12 x 70 mm 42CrMo4 Fe/Zn5 PN-90/M-82125

Jeśli przedmiotem zamówienia ma być śruba dwustronna rodzaju 1 z gwintem M12 z polem tolerancji gwintu 3pLc z podziałem a dwie grupy selekcyjne kojarzonym z otworem  z gwintem M12 x 1.25 kojarzonym z nakrętką i długości l=80 mm wykonanej z materiału C45E wówczas zapis zgodny z wytycznymi normy powinien wyglądać następująco

Śruba dwustronna 1-M12-3p4c(2)/M12 x 1.25 x 80 C45E PN-90/M-82125

Nasze możliwości produkcyjne są wybitnie ukierunkowane na realizację nietypowych zadań, dlatego wykonujemy także śruby dwustronne wg PN-90/M-82125 z zastosowaniem innych rodzajów gwintu na obu końcach trzpienia, a takim przypadku norma jest tylko swoistym szablonem, a realizacja przebiega na podstawie zaleceń Klienta. Wykonujemy śruby z gwintem metrycznym z jednej stroni i calowym (UNC, UNF) z drugiej. Szczegóły i wycena po przesłaniu zapytania ofertowego.

powyżej śruba  Śruba dwustronna 1-M12 x 35 mm 42CrMo4 PN-90/M-82125 w ocynku galwanicznym